چهارشنبه سوری؛ جشنی برای استقبال از بهار و سال جدید

اصلی‌ترین رسوم این جشن می‌توان پریدن از روی آتش را نام برد. چهارشنبه سوری را می‌توان جشنی دانست که شروع بهار را خبر می‌دهد، این جشن در نقاط مختلف کشور با آداب و رسومات مختلفی برگزار می‌شود. هدف ما از نوشتن این مقاله، آشنایی بیشتر با چهارشنبه سوری و تاریخچه و آیین آن می‌باشد. اگر این سؤال که ریشه اصلی این جشن از کجاست یا چه آیین‌هایی دارد؟ ذهن شما را نیز به خود درگیر کرده است تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

معنای واژه چهارشنبه سوری

قبل از هر چیزی آشنایی با معنای خود کلمه چهارشنبه سوری کمک زیادی به ما برای شناخت بیشتر این جشن می‌کند. واژه سوری در کلمه چهارشنبه سوری یا جشن سوری را با دو نگرش متفاوت معنا می‌کنند. برخی معتقدند که سور در این کلمه به معنای نشاط، شادمانی و جشن است و گروهی دیگر این واژه را به معنای سرخ می‌دانند. جالب است بدانید که نام نخست این مراسم جشن سوری بوده که بعدها به چهارشنبه سوری تغییر می‌کند. در شهر اصفهان به جای تلفظ چهارشنبه سوری، آن را به صورت چارشمبه سرخی تلفظ می‌کنند.

این در حالیست که این مراسم را در نقاط مختلف ایران با گویش هایی مخصوص به خود تلفظ می‌کنند، مانند اردبیل که این جشن را گول چارشمبه می‌نامند، یا گیلان که به صورت گوله گوله چهارشمبه تلفظ می‌کنند. در کردستان و قروه نیز به ترتیب آن را کوله چوار شمبه و چوار شمبه کولی می‌دانند.

تاریخچه چهارشنبه سوری

جشن چهارشنبه سوری یکی از جشن‌های قدیمی ایرانیان به شمار می‌رود که از سالیان دور تا به امروز برگزار می‌شود. تا قبل از اسلام ایرانیان جشنی به نام چهارشنبه سوری را برگزار نمی‌کردند. بعدها در اواخر زمستان، هنگامی که زمین در حال گرم شدن بود جشن سوری انجام می‌شد؛ اما پس از حمله اعراب این جشن را در آخرین چهارشنبه سال برگزار می‌کردند زیرا این روز به اعتقاد اعراب روزی نحس و شوم محسوب می‌شد.

بسیاری معتقدند که جشن چهارشنبه سوری از زمان زرتشتیان در ایران رواج پیدا کرده است، اما با این تفاصیل که ایرانیان قبل از اسلام چیزی به نام هفته نداشتند و در واقع هریک از روزهای ماه را به نامی می‌خوانند، یا اینکه آتش یکی از مقدسات مهم زرتشتیان به شمار می‌رفته و پریدن از روی آن با سنت آن‌ها سازگار نبوده است، بنابراین می‌شود نتیجه گرفت که این جشن بعد از اسلام در ایران رواج پیدا کرده است.

آیین‌های چهارشنبه سوری

آیین های چهارشنبه سوری در هر نقطه از کشور ایران با آداب و رسوم خاص همان منطقه برگزار می‌گردد. با این حال آیین‌هایی نیز در تمام کشور به‌صورت یکسان اجرا می‌شود. از مهم‌ترین این آیین‌ها می‌توان به جمع آوری خار و خاشاک یا چوب برای برپایی آتش اشاره کرد. نمونه‌هایی دیگری نیز از این آداب و رسوم وجود دارد که از زمان‌های قدیم بین مردم مرسوم بوده، در ادامه به بررسی بیشتری از این آیین‌ها می‌پردازیم.

آتش بازی

آتش بازی یکی از اصلی‌ترین کارها در جشن چهارشنبه سوری است که با برپایی آتش و پریدن از روی آن در آخرین چهارشنبه سال می‌باشد. مردم از چند روز قبل تدارکات لازم مانند جمع آوری چوب، بوته و امثال آن را انجام می‌دادند. در روز جشن، کومه‌های آتش با فاصله چند متری اعداد فرد فرد مانند یک، سه، پنج یا هفت کومه چیده می‌شدند. سپس آتش را در هنگام غروب یا بعد از آن می‌افروختند و مردان و زنان و کودکان با پریدن از روی آن و خواندن سرخی تو از من، زردی من از تو جشن خود را شروع می‌کردند. بعضی از افراد معتقدند که این کار بیماری و زردی را در سال آینده از آن‌ها دور می‌کند.

کوزه شکنی

کوزه شکنی در اغلب شهرهای کشور ایران برگزار می‌شود، به این صورت که پس از پریدن از روی آتش کوزه‌هایی را که از قبل آماده کرده‌اند، می‌شکنند. افرادی که این آیین را به جا می‌آورند معتقدند که کوزه بدیمنی را جذب می‌کند، بنابراین شکستن آن بدیمنی‌ها را نیز از بین می‌برد. با این حال این آیین را می‌توان یک اصل پزشکی نیز دانست، زیرا ایرانیان قدیم این باور را داشتند که ظروف سفالین را نباید بیش از یک سال در خانه نگه داشت و چون این ظروف لعاب نداشته و قابل شستشو نیستند، با یک سال استفاده آلوده و غیر بهداشتی شده و استفاده بیشتر از آن‌ها جایز نیست؛ بنابراین ظروف سفالی را باید شکست و دور انداخت.

قاشق زنی

قاشق زنی یکی از رسوم جالب و محبوب چهارشنبه سوری،  میباشد. در این آیین دختران و پسران جوان با به سر کردن چادری به منظور شناخته نشدن، به در خانه همسایگان و دوستان خود می‌روند. سپس صاحب‌خانه با شنیدن صدای قاشق زنی آن‌ها با آجیل، شیرینی، شکلات یا پول به استقبال آن‌ها می‌رود.

کلام آخر

همان‌طور که پیشتر گفتیم سالیان درازی است که ایرانیان مراسم چهارشنبه سوری را انجام می‌دهند. در چند دهه اخیر ایرانیان خارج از کشور به ویژه ساکنان آمریکا، اروپا و کانادا جشن‌های نوروزی به ویژه جشن چهارشنبه سوری را برگزار می‌کنند. همین امر موجب شده تا مردمان دیگر کشورها نیز با این آیین کهن ایرانیان آشنا شده و حتی آن را انجام دهند. ما در این مقاله سعی کردیم تا هر آنچه را که بایستی در مورد چهارشنبه سوری بدانید، به شما ارائه دهیم. امیدواریم که مطالب این مقاله از آژانس گردشگری روم تور برای شما مفید و خواندنی بوده باشد.